Συγγραφέας: βλ.πρόλογο

Hτο βαρύ και δύσθυμο το απόγευμα εκείνο. Νέφη κατασκότεινα εσάρωναν τον ουρανόν, προμηνύοντα κακό. Εις το κεφαλοχώριον της Ελάτου, οι δίσκοι των δορυφορικών τηλεοράσεων εις μάτην εστρέφοντο εις τον θόλον, ως άλλα ηλιοτρόπια αναζητώντα το χάδι του ζωογόνου φωτός.
     Οι χωριάται απελάμβαναν ανυποψίαστοι την μεσημεριανήν σιέσταν μετά τον βαρύ κάματον της επιστασίας των Αλβανών εις τους κάμπους και εις τα θερμοκήπια. Μόνο ο Αριστομένης Καμπανάς δεν έβρισκε στιγμήν ησυχίας. Εβρίσκετο από ημιώρου εις θερμόν εναγκαλισμόν με το κινητό του τηλέφωνον, προσπαθώντας να συνετίσει το αχρείον υποκείμενον, το χρηματιστή του, ος εβρίσκετο εις την άλλη άκρη της γραμμής. Τα πράγματα δεν έβαιναν καλώς: εις απρόβλεπτος κλυδωνισμός εις το χρηματιστήριον της Γηραιάς Αλβιώνος, είχε προκαλέσει ορυμαγδόν και εις το τοπικόν αντίστοιχον. Ο Αριστομένης, Μένιος κατά το τοπικό ιδίωμα, καίτι θεοσεβούμενος, κατήγγειλε θεούς και δαίμονας, εξαιρουμένου του οσίου προστάτη της περιοχής, ον εφύλλαττε δι' εξαιρετικάς περιπτώσεις μένους.
   Εξάφνου ένιωσεν αδιαθεσίαν και ζάλην, προσεπάθησε να καθίσει εις παρακείμενο σκαμπώ, πλην παρεπάτησε και εσωριάσθη σέκος εις το δάπεδον. Εκεί και τον βρήκε κατόπιν δεκαλέπτου η συμβία του Καλλιόπη, άρτι αφιχθείσα εκ της λαϊκής αγοράς. Η έκπληξις και η επακόλουθη συμπεριφορά της άμοιρης γυναικός ήτο απερίγραπται. Εντός ημιώρου, η τριόροφος οικία Καμπανά με τον ηλιακόν θερμοσίφωνα και με τις αλουμινένιες θύρες, μετεβλήθη εις τόπον κλαυθμών και οδυρμών. Ο άτυχος μεσήλιξ είχε μεταφερθεί εις το πλησιέστερον Κέντρον Υγείας, όπου απλώς διεπιστώθη ο θάνατός του εκ μείζονος εγκεφαλικού επεισοδίου.
   Αι Μοίραι κλώθουν και εξυφαίνουν και τέμνουν το βίο ενός εκάστου, ερήμην. Ο Χάρος δεν διακρίνει πένητες και ευπόρους, αγαθούς και βέβηλους. Και την αποφράδα ταύτη χινωπορινή ημέραν, είχε καλέσει τον Αριστομένην, τον άμεμπτον σύζυγον, τον στοργικό πατέρα, τον επιτυχημένο επιχειρηματία, τον εγκάρδιον φίλον και τον εκσυγχρονιστή πολίτην. Απύθμενος η θλίψις της μικράς κοινωνίας του χωρίου, αβάστακτος ο πόνος των οικείων.
    Εις τας παρυφάς του κυρίου σώματος των μοιρολογητών ωστόσο, εστέκοντο οι ψυχραιμότεροι και εμακάριζαν τον εκλιπόντα. Ο τέως Πάρεδρος και νυν Καποδιστριακός Δήμαρχος ήτο επιστήθιος φίλος και έφερε βαρέως το πλήγμα, ώστε οι λοιποί προύχοντες επροσπάθουν να τον εγκαρδιώσουν. Βαθιά εις την καρδία των ήξευραν όμως άπαντες ότι φευ! τέτοιο λαμπρό και καινοτόμο πνεύμα δεν θα απέλαμβανε την ιθαγένεια του τόπου των ποτέ πια. Ποίος τους άνοιξε τους οφθαλμούς εις χρόνους διπλωμένων εφημερίδων, προτρέποντάς τους να επιβιβασθούν εις το τρένον της αλλαγής προτού τους καταπιεί το χρονοντούλαπον της Ιστορίας; Ποίος επρομηθεύθη πρώτος τηλεόρασην και τηλέφωνον, αποτελώντας άξιο πρότυπο δια τους ποταπά διασκεδάζοντες έως τότε συγχωριανούς με πανηγύρια και με περιοδεύοντες θιάσους; Ποίος τους εμύησε εις το άφατον μεγαλείον των ευρωπαϊκών επιδοτήσεων, απομακρύνοντάς τους από τον σκοταδισμόν εξτρεμιστικών κινδυνολογιών; Τέλος, ποίος αντικατέστησε τα καπίκια της θεομίσητης πρέφας με τα πολύτιμα χαρτιά της οδού Σοφοκλέους; Αν τον αποκαλούσαμε μέντορα θα τον υποτιμούσαμε, αν τον εθεωρούσαμε Σαμαρείτη θα είμεθα αγνώμονες.
    "Ευεργέτης!" ανεφώνησε ο κυρ-Αντώνης, όστις κατόπιν στρατηγικής υποδείξεως του μακαρίτου είχε ξεπατώσει τα ελαιόδεντρα και είχε φυτεύσει πικροδάφνας, διάγοντας πλέον πλουσιοπάροχο επιδοματικό βίο. Ολοι συγκατενεύσαν με πηγαίο ενθουσιασμό: ο Αριστομένης είχε εισαχθεί πλέον εις το πάνθεον των αθανάτων.
    Ο Καποδήμαρχος εχάιδευε την αραιάν τριχοφυίαν του κρανίου του, περιπλανώμενος εις μύχιες σκέψεις. Ολοι εσίγησαν απολαμβάνοντας την σπάνιαν ταύτην στιγμήν, κατά την οποίαν ο άρχων εσκέπτετο. "Αμα με βρει κακό να το ξέρετε, τις μετοχές όλες στο Δήμο θα τις αφήσω", είχε εκστομίσει σε ανύποπτον στιγμήν άκρατου ενθουσιασμού ο Μένιος. Η ανάμνησις ταύτη, προκάλεσε παλιρροιακόν κύμα διαπλεκομένων στοχασμών εις τον Πρώτον Ανδρα. Το κληροδότημα τούτο θα οδηγούσε εις την ανανέωση της θητείας του ως δημάρχου αυθωρεί και παραχρήμα.
    Κατά την ανάγνωση του επικηδείου, ο Δήμαρχος έδρεψε την ευκαιρίαν δια να κοινοποίηση τας αποφάσεις του. Αι τοπικαί αρχαί, ως είπε, αναγνωρίζοντας το έργον και την προσφορά του μακαρίτου, και ως ελάχιστη ένδειξη ευγνωμοσύνης, επροτίθεντο να αναγείρουν προτομήν προς τιμήν του, προκειμένου να ενθυμούνται οι παλαιότεροι και να διδάσκονται οι νεότεροι. Ο μόνος πρόσφορος χώρος δια κάτι τέτοιο όμως ήτο το προαύλιο του τέως παρθεναγωγείου και νυν δημαρχείου, εις το οποίο εδέσποζε εν μέγα πρόβλημα: η από πεντηκονταετίας προτομή του Ιωάννου Μεταξά. Κατά την πάροδο των δεκαετηρίδων πολλοί κοινοτάρχαι επεθύμουν να κατακρημνίσουν το σύμβολον τούτο των ζοφερών χρόνων του φασισμού, πλην κανείς δεν ήτο αρκετά τολμηρός. Ο νυν δήμαρχος όμως δεν ήτο όποιος κι όποιος, πόσο μάλλον ο Κανένας, ήτο ο Χαρίλαος Σκουφός, πρωτεργάτης και αγωνιστής της Αλλαγής!
    Το συγκεντρωμένο πλήθος κατελήφθη υπό φρενήρους ηθικής ικανοποιήσεως, άμα τη αναγγελία. Η δρομολόγησις του έργου υπήρξε άμεσος. Η καλλιτεχνική του επιμέλεια ανετέθη εις της Ευγενίαν - Τζένη - Τσαλαπετεινού, θυγατέρα του Αντιδημάρχου. Αι κακαί γλώσσαι εμουρμούρισαν τες γνωστές κακοήθειες περί ρουσφετίου, πλην ήτο απολύτως αβάσιμαι, δεδομένου ότι η εν λόγω Τζένη ήτο απόφοιτος του ΙΕΚ Γάμα, με ειδικότητα εις τας καλάς τέχνας, ήγουν το καταλληλότερο πρόσωπον δια την φιλοτέχνηση του μνημειώδους τούτου έργου. Το τεχνικό επιτελείον απαρτίζετο εκ του μάστρο Μιχάλη, διαβόητου τοποθετητή πλακακίων και λοιπών ειδών υγιεινής, και του ανεψιού του Κωστάκη. Η αμοιβή ωρίσθηκε εις το ένα εκατομμύριο δραχμάς, συμπεριλαμβανομένων των υλικών. Το χρονοδιάγραμμα που ετέθη δια την αποπεράτωση του έργου ήτο μόλις 30 ημέραι, προκειμένου τα αποκαλυπτήρια να τελεσθούν κατά την προγραμματισμένη προεκλογική περιοδεία του τοπικού βουλευτού.
    Η καλλιτέχνιδα Τζένη, παρελθόντος του αρχικού ενθουσιασμού, κατελήφθη υπό εντόνου άγχους, οίον εκαταπολέμα παιδιόθεν με ακατάπαυστο ονυχοφαγίαν. Δεν περιέπεσε όμως εις οκνηρίαν: συνέλεξε πλήθος φωτογραφιών του τιμωμένου και μετέβη εις την βιβλιοθήκη της πρωτευούσης του νομού όπου τις συνέκρινε με έργα καταξιωμένων συναδέλφων της, του Φειδία, του Ροντέν και του Γιαννούλη Χαλεπά. Ητο όμως πνεύμα ανήσυχο και πρωτοπόρο, επεζήτα την πρωτότυπην εκείνη ιδέα, οία θα την εκσφενδόνιζε εις τους κόλπους των Κολωνακιωτών ομοτέχνων της. Κατά την δέκατην νύχτα εξοντωτικής στειρότητος της φαντασίας και αγόνων προσχεδίων, εξύπνησε κάθιδρη τας μικράς ώρας και σχεδίασε πάραυτα το σκαρίφημα εκείνο ον αποκαλείται πηγαία έμπνευσις. Την επομένη έσπευσε εις τους συνεργάτας της και η κατασκευή άρχισε να εκτελείται δίχως άλλας καθυστερήσεις.
    Την μεγάλην ημέραν όλα ήταν πανέτοιμα. Το έργον είχε τοποθετηθεί εις την θέσιν του απομακρυθέντος δικτάτορος, κεκαλυμμένον μετά πορφυρού τραπεζομάνδηλου, προσφορά της συμβίας του τιμωμένου. Απαντες ήσαν παρόντες: ο βουλευτής Μάξιμος Βοργίας μετά των παρατρεχαμένων του, ο Επίσκοπος Χρυσοβαλάντης μετά του ιερατείου, σύσσωμη η τοπική ηγεσία, το σύνολο της οικογενείας Καμπανά έως και εβδόμου βαθμού συγγενείας, καθώς και πλήθη λαού οία συνέρρευσαν από τα πέρατα της ευρύτερης περιφερείας. Η Τζένη απαστράπτουσα μέσα σε ένα προσεγμένο ταγιέρ Δόνας Καράνη, ο μαστρο-Μιχάλης με καλοψαλιδισμένο μύστακα και ο Κωστάκης με κολαρισμένο υποκάμισο και γραβάτα βιολετί. Η μεγάλη στιγμή έφθασε επιτέλους και μετά τον πύρινον λόγον του δημάρχου, ο βουλευτής τράβηξε την πορφύραν, αποκαλύπτοντας εις το φιλοθεάμον κοινό το έργον. Επεκράτησε απόλυτος σιγή δι' ολίγον, οία παρεχώρησε τη θέση της σε φλογερά χειροκροτήματα. Το έργον ήτο αναμφιβόλως επιβλητικόν. Επρόκειτο περί μπούστου και ουχί ολόσωμου αγάλματος, στρατηγική επιλογή της καλλιτέχνιδος δεδομένου ότι ο απεικονιζόμενος εζύγιζε περί τα 130 κιλά ισοβίως. Τα χαρακτηριστικά του προσώπου απεδίδοντο αρκούντως ρεαλιστικά, εξαιρουμένου του εξωραϊσμού της γυποειδούς ρινός του Αριστομένους καθώς και της εμβάθυνσης των μετωπιαίων ρυτιδών, προς απόδοσιν της υπερβάλλουσας ευφυίας του. Εκείνο όμως που ήτο πραγματικά εντυπωσιακόν, ενέδρευε εις την κεφαλήν. Το τριχωτόν δεν ήτο χτενισμένον ευπρεπώς, αντιθέτως διέθετε μια περίτεχνον φουτουριστικήν κόμμωση. Το πόνημα εν συνόλω, παρέπεμπε εις την Μέδουσαν, εις το ευρισκόμενο εις το λιμάνι της Νέας Υόρκης Αγαλμα της Ελευθερίας καθώς και εις τον εκτοπισθέντα Βαρότσειο Δρομέα. Πέραν ωρισμένων κακόβουλων γραίων, αίτινες εσχολίασαν χαμηλοφώνως "τι καλικάντζαρος είναι τούτος;", η πλειοψηφία απέμεινε ένδεη προ του κάλλους της προτομής καθώς και της καλλιτεχνικής ευαισθησίας της αποδόσεως. Η σεμνή τελετή έληξε εις ευχάριστο κλίμα και η εκδήλωσις ολοκληρώθηκε με υπαίθρια συναυλία του δημοφιλούς εις την περιοχή συγκροτήματος των Τάκη Κυνούδη - Νάνσυς Αστερίου.
    Μετά την τέλεση του 40ήμερου μνημοσύνου του Αριστομένους, ήλθε η σειρά του ανοίγματος της διαθήκης. Ο Χαρίλαος Σκουφός έσπευσε εις το συμβολαιογραφείο, ίνα παραλάβει τας μετοχάς, όπως και έγινε. Ασχετος ων με τα περί της Σοφοκλέους τεκταινόμενα, επικοινώνησε μετά μακρινού του εξαδέλφου μεταναστεύσαντος εις την πρωτεύουσα. Ο εξάδελφος κατέγραψε το είδος και την ποσότητα των μετοχών και ανέλαβε να απαντήσει εγκύρως την επαύριον δια την αξίαν τε και την αξιοποίησή των.
    Ωιμένα, ποία φαύλος, ειρωνική και άσπλαχνος μοίρα καθοδηγεί τα βήματά μας εις τον βίον τούτον; Διατί αι βουλαί του Θεού ενίοτε προκύπτουν ωσαύτως αλλοπρόσαλλαι; Ο εξάδελφος το εδήλωσε ρητώς: προ διμήνου αι μετοχαί ταύται ήτο τω όντι αξιόλογαι, πλην εκατακρημνίσθησαν καθέτως κατά το τελευταίο διάστημα, δίχως ελπίδα αναστάσεως. Το παροντικό τους αντίκρυσμα ήτο δεν ήτο το ένα πεντηκοστό της παλαιότερής των αξίας, ήγουν περί το ένα εκατομμύριο δραχμάς. Τέλος, ο ειδήμων εσυνέστησε άμεσον ρευστοποίησιν, λόγω επικείμενης πτωχεύσεως της αντιστοιχούσας εταιρείας.
    Ο Χαρίλαος ήτο σώφρων άνθρωπος. Κατέποσε ικανό αριθμό ηρεμιστικών και προέβη εις τα δέοντα: εισέπραξε το χρηματικόν αντίτιμον, οίον κατέβαλλε άμεσα ως αποπληρωμή του κόστους της προτομής. Συνεκάλεσε κατόπιν δημοτικόν συμβούλιον όπου επαρουσίασε αμερολήπτως τον οικονομικόν απολογισμόν του όλου εγχειρήματος. Κανείς δεν επρόσεξε αρχικώς ότι από την επομένη η επιγραφή της προτομής ήτο ελαφρώς παραλλαγμένη, γράφουσα εφεξής:

Αριστομένης Γρηγορίου Καμπανάς
Ευεργέτης Εαυτού
Προσφορά Δημαρχίας Χαριλάου Σκουφού

    Με την μετατροπή του ονόματος του χωρίου Ελάτου εις την κρίσιμον αντωνυμίαν, έλαβε ο Χαρίλαος εκδίκησιν δια την καταστροφήν της πολιτικής του σταδιοδρομίας από τον παλαιό του επιστήθιο φίλο Αριστομένη. Ο δε τελευταίος, έστω και μεταθανάτια, απέλαυσε πλέον της κατανοήσεως των αισθημάτων του, οίαν εστερήθηκε μιαν ολόκληρην ζωήν.