Διδαχη πρωτη
Καποτε, εν Κατω Ανωχωριον ευρισκομενος, ηκουσα απο χειλη εμπιστα την ιστορια ταυτη : Προ πολλακις, η κυρια Σουλα εχασε την γατα της, συμπαθεστατον κατοικιδιο καλουμενον "Τανα". Εζητηθη η βοηθεια της Αστυνομιας προς ανευρεσιν του ατυχου ζωντανου. Ως χωριον φιλησυχον, διχως κλεφτας και λωποδυτας, οι αστυνομικοι ολημερις επληττον εις περιπολιας ανευ περιεχομενου. Οπως ητο φυσικον, της ευκαιριας αρξαμενοι, πληρης η Αστυνομικη Δυναμη Ανωχωριου ετεθη προθυμοτατη στην υπηρεσιαν της καλης ταυτης ηλικιωμενης κυριας. Πληθως ενστολων αστυνομικων περιερχοταν τας δρομους και τας πλατειας, αναρωτωμενοι ουχι σιωπηρως αλλα ερωτωντες αλληλους :
-"Μπας κι ειναι δω?"
-"Μπας κι ειναι κει?"
Αρξαμενης της νυκτος το κατοικιδιον ουκ ενεφανισθη, οι αστυνομικοι δε επεστρεψαν μετα βαθεως καματου εις τας οικιες αυτων. Ευρισκομενη εν βαθεια απογνωσην, η κυρια Σουλα εκλωθωγυριζεν οληνυχτις εις την αυλην φωνασκουσα :
-"Τααααναααααα! Ταναααα! Που εισαι, Τααανα μου? Που? Ταααααναααα!"
Προ αλεκτωρ λαλησαντος τριακις, παντζουριον ανοιξαντος ενεφανισθη γειτων καλουμενος Πετρουλας. Εν αντιθεσει πλειστων των κατοικων του χωριου, οστις ετυγχαναν ανθρωποι σοφρωνες τε και μορφωμενοι, ο Πετρουλας ητο αγραμματος και το λεξιλογιον ταυτου περιορισμενον, οστις επολλακις ετυγχανε οπως χρησιμοποιησει λεξεις αδοκιμες και ηχομιμητικες, καλων τον σκυλον "Γαβ!" και την αμαξοστοιχιαν τινα "Τσουφτσουφ". Ητο επισης και αγροικος - και ως τετοιος ενεφωναξεν εις την πτωχην γραιαν:
-"ΣΚΑΣΕ ΜΩΡΗ 'ΠΟΥ ΤΑΝΑ' ΜΗ ΦΩΝΑΞΩ ΤΟΥΣ 'ΜΠΑΣ ΚΙ ΕΙΝΑΙ'"
Επι της ακροασεως της ιστοριας ταυτης, ελυθην ξαφνικως το μεγαλειωδες μυστηριον οπου εταλανιζεν ανα ετη επι ετων τας κορυφαιους των γλωσσολογων περι της γεννησεως των λεξεων "πουτανα" και "μπασκινας".
Η γατα δε, ουδεποτε ανευρεθη.Διδαχη δευτερη
Προ αρκετων ετων ευρεθην επισκεπτης εις νησον Ικαριαν. Μετα φιλικης παρεας ανθρωπων τινων ευρισκομενος επαρατηρησαν οδον τινα καλουμενην "Οδος Ντουρουτι". Απορησαντος περι της ονομασιας της οδου ταυτης, ανηρ μεσηλιξ καλουμενος Λαυρεντιος - οποιον εγω ουκ εγνωριζα, γνωστος γνωστου τυγχανων, και τυχαιως ευρισκομενος εις την συντροφιαν μας την νυχταν εκεινη - απεκαλυψον μου την ιστοριαν ταυτη : Εις την νεοτερην ταυτου ηλικιαν, ασοφρων ανθρωπος ετυγχανε δε και αναρχικος - πραγμα πασιφανες υπο της εξωτερικης εμφανισεως τουτου, εχων κομην μακριαν τε και ακτενιστην. Διαφορας συγκυριας οδηγησαν ταυτον εις Ισπανιαν, μαχομενον υπερ ομαδος τινος αναρχικων κατα των φασιστικων του Φρανκο στρατευματων. Ετυχε δε να γνωρισθη μετα γνωστου αναρχικου καλουμενου Μπουεναβεντουρα Ντουρουτι. Πρωιαν τινα, εις μαχην αμυντικην λαμβανουσα χωραν πλησιον της πολης Βαρκελωνης, επροσεξεν φασιστα τινα οπως εσκοπευε ευθεως μετα του τυφεκιου του την κεφαλην του συντροφου Ντουρουτι. Θελοντας να προστατευση αυτον υπο θανασιμον κινδυνον, ενεφωναξε το ονομα ταυτου, δυστυχως ματαιως :
-ΜΠΟΥ (ΜΠΑΜ!) ΕΝΑ (ΜΠΑΜ!) ΒΕΝ (ΜΠΑΜ!) ΤΟΥ (ΜΠΑΜ!) ΡΑ! (ΜΠΑΜ)
Ο Ντουρουτι εσωριασθη νεκρος εις το χωμα πληγωμενος υπο πληθος πεντε εχθρικων σφαιρων ριχθεντων κατα το διαστημα της προσφωνησεως του ονοματος του, και εταφη μετα τιμων μεγαλων και παρελασεως ηρωικης υπο αμετρητον πληθος λαου. Ο Λαυρεντιος δε εγυρισεν εις την πατριδαν και εσοφρωνευθη, μεχρις σημειου και της κομης αυτου ευπρεπως κουρεψαμενην και διαγων εκτοτε αξιοπρεπη βιον, μαλιστα υπανδρευθην γυναικαν εκ του χωριου του καταγομενην και πατηρ εγενετο επτα ευσεβων παιδιων. Τας νυχτας μονον η γυναικα του απορουσε, ακουγοντας τον να ψυθιριζει ευρισκομενος εις απογνωσην και μετανοια :
-"Αμα τον ελεγαν Μητσο, ακομα θα ζουσε..."Διδαχη τριτη
Καποτε εις την συντροφιαν στενων φιλων εις ενα γραφικοτατον χωριο ευρισκομενον εν Θρακη, ευρεθησα να συνομιλω με ηλικιωμενη σεβασμιωτατην κυριαν την οποιαν δεν εγνωριζα προσωπικως. Φαινοταν ανθρωπος εμπιστος, και ρεοντος οινου και πλειστων μεζεδων τινων, μου εδιηγηθη την ιστοριαν ταυτη : Ως ηταν νεα, ετυγχανε γειτονισσα κυριου, καλουμενου Γεωργιου, αξιοπρεπους μεν, φτωχοτατου και καταπονημενου δε. Η λυπη της ητο αφορητος δια την δυσμενειαν της μοιρας που εβασανιζεν τον γειτονα της. Δραττομενη ευκαιριας τινος, καποτε τον ερωτησε ποια βασανος εβαραινει τας ωμους του. Ο κυριος της εδιηγηθη ιστοριαν θλιβερα περι του προγονου του, οστις ετυγχανε συλλεκτης μικροσκοπικων αντιγραφων αμαξιων. Κατειχε δε μια πληρεστατη συλλογην, αποτελουμενην απο σχεδον καθε ειδους αντιγραφου αμαξιου. Η μοναδικη ελλειψις στην υπεροχη αυτη συλλογη ητο το δευτερο εξ ενος ζευγαριου αγοραιων αυτοκινητων ταξι. Το μοναδικον αυτο ζευγαρι, ητο κατασκευασθεν υπο σεβασμιου και πασιγνωστου την εποχην εκεινη κατασκευαστου αντιγραφων αμαξιδιων, οστις εδημιουργησε ενα μονον ζευγαρι εκ του συγκεκριμενου αμαξιδιου ταξι. Το ενα ευρισκοταν ηδη εις την κατοχην του συλλεκτη, ωστοσο το δευτερο ειχε εξαφανισθη δια παντος απο προσωπου γης. Ερευναι διαρκειας πλειστων ετων κατεληξαν εις αποτελεσμα μηδενικον. Ο συλλεκτης εμαραζωσε απο λυπην για το ατελες της συλλογης του και επεθανε.
Η σεβασμιωτατη κυρια ελυπηθη ειλικρινως δια τον αδικον χαμον του προγονου του γειτονος της, και η ιστορια την εσυγκινησεν βαθυτατα. Προτεινε δε εις τον γειτονα της οπως εγγραψη αυτην εις χαρτον, και εξεδωση υπο μορφην ιστορηματος. Οπερ και εγενετο. Η εκδοσις του βιβλιου εστεφθην απο επιτυχιαν ανελπιστη αποφερουσα πληθος χρηματων εις τον γειτονα της κυριας, οστις εζησε το υπολοιπον της ζωης του εις βαθιαν πληρωσιν και ευτυχιαν, ουδεποτε ομως θυσιαζοντας την αξιοπρεπεια αυτου. Το ιστορημα δε εμεταφερθη αργοτερα εις ταινιαν κινηματογραφικην - μετα ηθοποιων μαλιστα γνωστων τε και καταξιωμενων - φερουσα τιτλον πανομοιοτυπον με το εκδοθεν βιβλιο : "Το μονον της ζωης του ταξιδιον".